Иван Попялов

Хранители сказок | Русские народные сказки в обработке Афанасьева Александра Николаевича

Русская народная сказка

Жил сабе дед да баба, и было у них три сына: два разумных, а третий дурень — по имяни Иван, по прозванию Попялов. Ён двенадцать лет ляжав у попяле1, вопасля таго встав из попялу и як стряхнувся, дак из яго злятело шесть пудов попялу. В том царстве, где жив Иван, не было дня, а всё ночь; ета зрабив змей. Во Иван и абазвався, штоб истрабить етаго змея, да и кажа свайму батьку: «Тату! Зраби мини куцабу2 в пять пудов». Узявши тую куцабу, ён пашов на поля и кинув яе угару3 и пашов дамов. На другий день пришов Иван на поля, на тоя места, где падкинув куцабу, наставив лоб — як лятить тая куцаба, як ударя яго в лоб, да и разбилась надвоя.

Иван пришов дамов да и кажа свайму батьку: «Тату! Зраби мини другую куцабу в десять пудов». Узявши тую куцабу, Иван пашов на поля да и кинув яе угару: лятела тая куцаба три дни и три ночи. На четвертый день пашов Иван на тоя места — як лятить тая куцаба; ён наставив калено, и тая куцаба разбилась на три части. Попялов, пришовши дамов, загадав4 батьку зрабить третью куцабу у пятнадцать пудов. Узяв тую куцабу, пришов на поля и падкинув яе угару: лятела тая куцаба шесть дней. На сёмый день Иван пашов на тоя места; лятить тая куцаба, як ударицца аб лоб Иванав, дак аж лоб падався. Во ён кажа: «Ета куцаба издержа змея!»

Во, сабравшись, Иван паехав с братами пабивать таго змея. Едя ён да едя, аж стаить хатка на куриной ножке, а в той хатце живе змей. Яны таматка5 астанавились. Иван павесив сваи рукавицы да кажа братам: «Як из маих рукавиц патяче кровь, дак прибегайте ка мне на помачь». Сказавши ета, Иван пашов у хату и сев пад мастом6 — аж едя змей на трёх галавах: конь, спаткнувся, сабака завыла, сокол затвелев7. Змей гаворя: «Чаго ты, конь, спаткнувся, сабака завыла, сокол затвелев?» — «Якжа мини не спатыкацца, — кажа конь, — кали пад мастом сядить Иван Попялов». Во змей и кажа: «Выхади-ка суда, Иванушка! Памеряем с табою силы». Ён выходя, и стали яны бицца. Иван пабив таго змея да и сев изнова пад мост.

Едя другий змей на шести галавах; ён и таго змея пабив — аж едя третий на двенадцати галавах. Ён и с тым став бицца и збив яму девять галов: не стало у змея силы. Глядять яны — аж лятить воран и кричить: «Кровь! Кровь!» Змей и кажа таму ворану: «Ляти да маей жонки; яна заесть Ивана Попялова». А ён кажа: «Ляти к маим братам; як яны приедуть, мы етаго змея убьем и тябе мяса аставим». Воран паслухав Ивана, палятев к яго братам да и став каркать над их галавами. Браты праснулись и, пачувши воранав крик, пабегли на помачь к брату; убили таго змея, взяли змееву галаву, и, пришовши к яго хате, яны разламили галаву — и став белый свет па всяму царству.

Пабивши змея, Иван Попялов с братами паехав дамов и забыв взять рукавицы; вялев братам падаждать яго, а сам вярнувся за рукавицами. Як падъехав к хате и хатев взять рукавицы, глядить — аж там змеиха и змеевы дочки размавляють8 прамеж сабою. Ён зрабився катом да и став курнявкать9 пад дверями. Яны пустили яго у хату. Ён, выслухавши всё, што яны гаварили, ухватив рукавицы и пабег. Прибегши к братам, сев на каня; во яны и паехали. Едуть яны да едуть; во пред ими зелёный луг, а на том лугу падушки шавковые. Во братья и кажуть: «Папасём туточка10 каней и сами аддышем»11. Иван кажа: «Пастойтя, братцы!» — да, узявши куцабу, ударив па падушкам; из тых падушак патякла кровь.

Во яны паехали дальше. Едуть, едуть — аж стаить ябланька, и на той ябланьке залатые и сребряные яблачки. Во братья и кажуть: «Давайтя зъедим па яблачку». Иван гаворя: «Пастойтя, братцы! Я папробую», — и, узявши куцабу, ударив па той яблане; из яе патякла кровь. Яны и паехали дальше. Едуть яны да едуть, во пред ими крыница12. Братья и кажуть: «Напьёмся вады». А Иван Попялов и гаворя: «Стойте, братцы!» Узявши куцабу, ён ударив па крынице, и из той вады зрабилася кровь. Луг, шавковые падушки, ябланя и крыница — ета всё были дочки змеевы.

Пабивши змеевых дочак, Иван Попялов паехав с братами дамов — аж лятить за ими змеиха, раззявила рот ад неба да земли и хатела Ивана праглинуть13, Иван и браты яго кинули ей три пуды соли. Яна праглинула тую соль, падумавши, што то Иван Попялов, а дале як рассмакавала14 тую соль и убачила15, што ета не Иван, пабегла знова вслед.

Во ён бача, што беда, як припустив каня да и схавався16 у кузню к Кузьме и Демьяну за двенадцать дверей. Змеиха прилятела да и кажа Кузьме и Демьяну: «Аддайтя мини Ивана Попялова!» А яны кажуть: «Пралижи языком двенадцать дверей да и бери!» Змеиха зачала лизать двери; а яны разагрели железные щипцы, и як только яна прасунула язык у кузню — яны ухватили яе за язык и начали бить малатами. Убивши змеиху, спалили и попял па ветру рассыпали, а сами паехали дамов; стали жить да паживать, гулять да пиравать, мед да вино папивать. И я там быв, вино пив, и в роте не было, а па бараде только тякло.

Ссылки:

1 В золе (т. е. на печке).

2 Дубину.

3 Вверх.

4 Заставил.

5 Там.

6 Мост (мостить) — пол.

7 Захирел (Ред.).

8 Разговаривают.

9 Мяукать.

10 Тут.

11 Отдохнем.

12 Ключ, родник.

13 Проглотить; глитать — глотать с жадностью.

14 Распробовала.

15 Увидела.

16 Спрятался.

Иван Попялов // Народные русские сказки А. Н. Афанасьева: В 3 т. — М.: Наука, 1984—1985. — (Лит. памятники).
Т. 1. — 1984. — С. 214—216.

Хранители сказок | Русские народные сказки в обработке Афанасьева Александра Николаевича

Читайте также: